مقاله حاضر کوششی است در بررسی وتحلیل چهره زن در ادبیات داستانی دفاع مقدس، به همین منظور ابتدا مختصری درباره جایگاه زن در ادبیات پایداری جهان وایران مطرح شده سپس بابررسی برخی از داستان های مربوط به دفاع مقدس شخصیت زن مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است. در ادبیات دفاع مقدس که شرح احوال برون و درون انسان هایی است که برای حفظ شرف و حیثیت و فضایل انسانی در مقابل تجاوزگران به کرامت های انسانی به پا خاسته اند زن نقش برجسته ای دارد. در مقاله، چهار وجه گوناگون از شخصیت زن در ادبیات دفاع مقدس مطرح شده است. آنچه در ادبیات دفاع مقدس چهره زن را از نظایر آن در ادبیات پایداری جهان متمایز می کند پیروی او از حضرت زینب(س) در وقایع کربلاست. دراین راستا ایمان، ظلم ستیزی، ایثارگری وصبوری زن به نحو بسیار شایسته ای در ادبیات دفاع مقدس به نمایش گذاشته شده است. در بخش پایانی مقاله، سخن کوتاهی از آسیب شناسی ادبیات داستانی دفاع مقدس در پیوند باشخصیت زن به میان آنده است که عبارت است از نگاه اسطوره ای به زن وآسیب پذیری زن درجنگ


عنوان : خدمات بهداشتی، امدادی و درمانی زنان در عرصه دفاع مقدس
خلاصه : در سی و یکم شهریورماه سال 1359 در شرایطی که جمهوری اسلامی نوپای، پس از گذشت نزدیک به یک سال و اندی استقرار، سرآغاز حاکمیت قانونی و نهادهای انقلابی در ارکان دولت اسلامی به حساب میآمد، به ناگاه همسایه غربی براساس فرصتطلبی و خصلت دستنشاندگی خود بر آن شد که مطامع و خواستههای جاهطلبانه خود را از طریق جنگی ظالمانه و تجاوزی ناخواسته بر کشور ایران و مردم آن تحمیل کند. ارتش عراق که براساس محاسبات دقیق وضعیت و شرایط داخلی و بیرونی جمهوری اسلامی فتح یک هفتهای تهران را تعقیب مینمود، در روزها ینخست تجاوز بیآنکه با مانعی جدی در مرزها برخورد کند گستاخانه به قلمرو جمهوری اسلامی ایران هجوم آورد و همچنان به پیش میراند، تا آنجا که خود را در پشت اهواز و خرمشهر دیده و با مشاهده این اوضاع به تداوم تجاوز راغبتر گردیده بود. از آن پس بود که خلق حماسهها آغاز شد. حضور مردم در مقابل یورش متجاوزان از برگهای زرین انقلاب است. زنان گرچه از حضور در صحنه و خط مقدم معاف بودند، ولی با شروع جنگ، این شیردلان شهرهای مرزی در جنوب و غرب کشور بودند که در هجوم ناجوانمردانه خصم در کنار مردان خود قدم به قدم با بعثیها درگیر شدند و در راه دفع شرارت دشمن از وطن، خانواده و جان خویش مایه نهادند.


عنوان : بررسی وضعیت روانی جانبازان زن در مقایسه با وضعیت روانی معلولین زن
خلاصه : تحقیقات نشان می دهند که جوان ترها، زنان، مجردها، جدا شده ها و طلاق گرفته ها ت مایل دارند که استرس های زندگی را نسبت به گروه های دیگر با حساسیت بیشتری مورد ارزیابی قرار دهند. به دلائلی که هنوز روشن نیست، درصد بیشتری از زنان دچار افسردگی می شوند و نسبت زنان به مردان در کشورهای صنعتی دو بر یک است (براون و هریس 1978) نظر به اینکه بانوان جانباز نقش بسیار مؤثری در ساختار خانواده و تربیت فرزندان خود دارند و با توجه به اینکه زنان بیشتر از مردان در معرض استرس قرار دارند و ممکن است به دلیل جانبازی تغییری در وضعیت روانیش بوجود آید و دچار ناراحتی های اعصاب و روان قرار گیرد و عوارض منفی آن گریبانگیر فرزندان، شوهر، خانواده، اجتماع و ... گردد سؤالی که مطرح است این است که زنان جانباز در چه مرحله ای از مشکلات روان شناختی قرار دارند و در جهت پیشگیری از بوجود آمدن عواقب بعدی چه راهکارهایی وجود دارد.


عنوان : تأثیر عوامل معنوی در امنیت زنان ایثارگر
خلاصه : عوامل معنوی ؛ نخست تعدادی از عوامل معنوی را نام برده ، درباره ی برخی از آن ها توضیح می دهیم. 1- تقوا و پرهیز از گناه 2- اخلاص 3- اخلاص 4- رازداری 5- تواضع 6- توکل 7- ذکر خدا 8- عزت نفس 9- سخاوت 10- اخلاق حسنه 1- تقوا و پرهیز از گناه : تقوا ، پرهیز از محرمات و حفظ و مراعات حدود و فرمان الهی ، از با ارزش ترین خصلت هاست که به آدمی کرامت و بزرگی می بخشد و او را نزد خدای متعال عزیز و گرامی می دارد. (( ان اکرمکم عند الله اتقیکم )). بنابراین ، میزان ارزش افراد به اندازه ی تقوای آنان بستگی دارد.


عنوان : ارزیابی کار شناسان امور اجتماعی درباره ضرورت و مسئولیت الگو بودن
خلاصه : انسان بر مبنای فطرت «کمال جوی » خود همواره در جست و جوی الگوهای عینی در دسترس است. از این رو هر کس را دارای «کمالات» ببیند می کوشد کمالات او را در خود نیز بنا کند. اما آنچه مهم است این است که فرد چه چیزهایی را کمال و چه کسی را الگو می داند. به یقین کسی که رفتار شیطانی دارد اگر چه ممکن است برای افرادی به عنوان الگو قرار گیرد اما طبیعتا پیروان خود را به سوی همان رفتار قهقرایی می برد. از سوی درگر «اسوه های حسنه ای» که « حیات ربانی» دارند می توانند پیروان خود را به سوی کمال واقعی هدایت کنند.


عنوان : تلاش های سیاسی اجتماعی حضرت زهرا و تأثیر آن بر انقلاب اسلامی و دفاع مقدس
خلاصه : حضرت زهرا در همه زمینهها، حتی در شهادت خود برای همهی زنان و مردان مسلمان الگو میباشد. این مقاله درصدد است الگوپذیری زنان و مردان را از شهادت یگانه بانوی عالم در صحنههای انقلاب و دفاع مقدس بررسی نماید. به این منظور ابتدا به طور خلاصه حضور حضرت فاطمه زهرا را در صحنه مبارزه و شهادت بررسی مینماییم و سپس الگوپذیری رزمندگان و بانوان را از ابعاد مختلف شهادت ایشان به طور جداگانه بیان میکنیم. فصل اول حضرت فاطمه زهرا در میدان جهاد و شهادت فاطمه زهرا همانگونه که در ابعاد مختلف علمی،عبادی، پرورشی و سایر فضایل انسانی و سجایای اخلاقی پیشگام بود، در مسائل سیاسی و در صحنه جنگ نیز یک انسان ممتاز و فعال به شمار میآمد


عنوان : تأملی بر نقش زنان در مقاومت 34 روزه خرمشهر
خلاصه : بعد از ظهر سی و یکم شهریور ماه 1359 آنگاه که سربازان عراقی، میلههای مرزی شلمچه را با هدف اشغال 3 روزه خوزستان پشت سر گذاشتند، تصرف سهل و بیدردسر خرمشهر را به عنوان اولین گام در دستور برنامههای خود داشتند. شرایط سیاسی حاکم بر منطقه و عدم انسجام نیروهای مسلح ایران، متأثر از انقلاب نوپای اسلامی، اشغال خرمشهر را برای آنان بسیار آسان جلوه میداد. برای همین، نیرویی به استعداد تنها یک گردان مأمور اشغال خرمشهر شد. اما خرمشهر با دستهای خالی و تنها با تکیه بر ارادههای پولادین جمعی معدود، 34 روز مقاومت کرد و در پایان نه با یک گردان، بلکه با هجوم یک لشکر به اسارت درآمد. همین وقفه 34 روزه بود که فرماندهان عراقی را در ادامه گامهای بعدی دچار تردید نمود.


عنوان : ایثارگران چه کسانی هستند؟
خلاصه : تقدیم به روح پر فتوح و ملکوتی معمار انقلاب که به حق در عصر غیبت امام زمان (عج)درس ایثار و فداکاری و شجاعت را به همگان آموخت. خوشا که خط عبور تور را ادامه دهیم شعاع چشم تو را تا خدا ادامه دهیم تو آن قصیده شیوای ناتمامی، کاش به شیوه ای که شاید تو را ادامه دهیم رفتی و نام تو از زبانم نمی رود و اندیشه تو از دل و جانم نمی رود از مشرب وصال خود این جان تشنه را آبی بده که دست به نانم نمی رود اماما روحت شاد و راهت پر رهرو باد ایثارگران چه کسانی هستند ای دوست تو بگو با کدام قلم می توان از ایثار نوشت و چگونه می توان از ایثار سخن گفت جلوه ایثار تحلی انمان در رفتار و عمل انسان ایثارگر است که برای رسیدن به کوی دوست با شعار الله اکبر به تطهیر روح دل می پردازد تا به مقام محمود دست می یابد و مورد خطاب حضرت دوست قرار می گیرد، که فادخلی فی عبادی و ادخلی جنتی (1)


عنوان : استفاده بهینه از توانمندیهای بانوان ایثارگر و رفع موانع شایسته سالاری
خلاصه : اشاره: آنچه در پی می آید تأکیدی است بر نقش محوری بانوان خصوصاً آحاد ایثارگر و تحصیلکرده از این قشر قویم و خداخواه در خانواده و اجتماع ، برابری ارتقائات ایمانی و فتح قله های رفیع عبودیت ؛ «من عمل صالحاً من ذکر ٍاو انثی فهو مؤمن» (نحل ، 97) (هر کس اهل اعمال شایسته و خداپسندانه باشد ، چه مرد و چه زن ، در زمره ی ایمانیان به شمار می رود).


عنوان : ادعاهای فمینیستی و ظلم به زنان افغان و عراق
خلاصه : گرایش های فمینیستی در مقابل دیدگاه رایج در غرب ، که غالباً بر ضد حقوق زنان بود ، فمینیست ها نوشته هایی از زنان درباره ی حقوق زنان یافته اند ، که به قرن چهاردهم باز می گردد. در قرن هیجدهم ، اروپا شاهد یکی از مهم ترین تحولات تاریخ خود بود ؛ در پی سلسله تحولاتی که از سال 1789 تا 1799 در کشور فرانسه اتفاق افتاد و به «انقلاب کبیر فرانسه» مشهور شد ، نظام سلطنت از میان رفت و جمهوریت جای آن را گرفت.


عنوان : بررسی آیات و احادیث نبوی و نقش آن در الگو دهی جهاد و شهادت برای بانوان
خلاصه : مقدمه: «جهادالمرأه حسن التبعل» «ان المرأه ریحانه و لیست بقهرمانه» متأسفانه به دلیل هجوم فرهنگی دشمن به عقاید دینی مسلمانان و خصوصاً بانوان مسلمان، برخی از آنها نسبت به بعضی در احادیثی که در مورد زن وجود دارد توجیه نشدهاند و گاهی آن را حمل بر ظلم و ستم میکنند. و این در حالی است که وقتی معنی حدیث شرح داده میشود مشاهده میشود که در همان احادیث از حقوق مضاعف زنان سخن رفته است. اگر با یک دید اجمالی به موضوع بنگریم، متوجه تفاوتهای بدنی و روحی زیادی بین زن و مرد میشویم و به ناصحیح بودن این عقیده که هیچ تفاوتی بین زن و مرد نیست، و اینکه حقوق آنان نیز باید مشابه یکدیگر باشد پی میبریم و عدالت زمانی برقرار میشود که حقوق و وظایف با در نظر گرفتن استعدادها و توانائیها تعریف شود. سیر در احادیث نبوی و احکام شرعی نشان میدهد که اسلام زیباترین وجه عدالت را برای زن و مرد و نیکوترین تجلیل را که در همه ملل و مذاهب گوناگون بیسابقه و قطعاً بینظیر است را در خصوص زنان بعمل آورده است. در این مقاله کوتاه ابتدا به چند تفاوت اجرایی زن و مرد و سپس به تفاوت آن دو در خصوص جهاد پرداخته شده است.


عنوان : رسانه های گروهی و تبیین جایگاه زنان ایثارگر
خلاصه : امروز ، عصر رسانه ها و انفجار اطلاعات نام گرفته و کشورهای غربی فرهنگ خود را بیش تر از این طریق تبیین می کنند. اما در ایران اسلامی مع الاسف توجه به زنان ایثارگر ، کم تر است و دلیل اصلی آن نیز آشنا نبودن با این مقوله است.


عنوان : نقش و فعالیت زنان در پروژه های نظامی در ایران باستان
خلاصه : زن در جامعه حماسی، در همه جا حضور دارد، شاعران حماسه آفرین در برابر زن حماسی سر فرود می آوردند و از شهامت و وفاداری و ابداع و اختراعات وی به شگفت میفتند، زن در جامعه حماسی علاوه بر خصوصیات و امتیازاتی که خود دارد و امتیازاتی که برای مرد قایل است، امتیاز دیگری را نیز به خود می دهد.


عنوان : نقش و مسئولیت زنان تحصیلکرده ایثارگر در تحکیم بنیاد خانواده
خلاصه : انسان به عنوان گوهر اصلی نظام وجود ، همواره مهم ترین محور برای کلیه ی مباحث بوده و در طول تاریخ ، گفتمان ها ، همایش ها ، و کتب بسیاری را به تحلیل و نقد و نظر در مورد شخصیت خویش اختصاص داده است. در این میان وجود و جنسیت مختلف و تغافل برخی تئوریسین ها نسبت به واقعیت های زیست شناختی و روان شناختی هر کدام از این دو جنسیت ، خصوصاًزنان ، پیامدهای منفی فراوانی در پی داشته و باعث ایجاد چالش های عظیمی در استیفای حقوق آنان گردیده است. بدون شک تا زمانی که شناختی صحیح از ماهیت حقیقی یک زن وجود نداشته باشد ، بحث از مبانی فرهنگی ، حقوقی ، فردی و اجتماعی وی امری بس نابخردانه است. از این منظر ، جنبش های گوناگونی در طول تاریخ ظهور نمودند ، تا بتوانند موفقیت هایی را در این زمینه کسب نمایند. مهم ترین این جنبش ها «نهضت زنان» یا «نهضت آزادی زنان» بود ، که به جنبش فمینیست مشهور است


عنوان : بررسی تأثیر آموزش آرامسازی پیشرونده عضلانی بر کیفیت زندگی همسران جانبازان
خلاصه : جنگ هشت ساله عراق علیه ایران که با تحریک و حمایت همهجانبه کشورهای استکباری بر کشور ما تحمیل شد، علاوه بر عوارض و مشکلات جسمی و روانی بر رزمندگان، خانواده آنان را نیز در معرض خطر و مشکلات قرار داد. به نظر میرسد پس از جنگ و برگشت رزمندگان به خانواده، به سبب استرسهای ناشی از جنگ و اثرات مخرب آن بر روح و روان فرد، تأثیر نامطلوب جنگ بر همسر فرد بیمار همچنان ادامه مییابد و سلامت جسمی و روانی آنان را تحت تأثیر قرار داده است.


عنوان : حماسه عاشورا؛ نقطه عطف حضور زنان
خلاصه : آنچه این حماسه بزرگ عاشورا را پس از گذشت سالها و قرنها همچنان زنده نگه داشته است، در کنار فداکاری و از خود گذشتگی مردان حاضر در آن روز، شهامت و مقاومت بینظیر زنانی است که پرچم امامحسین(ع) را برافراشته نگه داشته و پیام او را منتقل کردند. زنانی که نه تنها همسران و فرزندان خود را به حمایت از امامحسین(ع) و جنگیدن در راه خدا ترغیب کردند بلکه پس از شهادت آنها،با صبوری و استقامت فوقالعاده خود رنج اسارت را به جان خریدند و به ذلت و خواری و تسلیم تن ندادند. *** زنان عاشورایی زنانی که در کربلا حضور داشتند، هرکدام با حماسههایی که آفریدند، الگوی برجستهای برای زنان در تمام طول تاریخ به جا گذاشتند.حماسههایی که گذر زمان نه تنها از ارزش و اهمیت آنها کم نکرده است بلکه روز به روز این صبر و مقاومت و مجاهدت ارجمندتر و تحسینبرانگیزتر شده است


عنوان : زنان، جنگ و سیره نبی اعظم صلی الله علیه وآله
خلاصه : امروز مسئله آثار مخرب خشونت و بخصوص جنگهای مسلحانه بر زنان و کودکان یکی از مباحث مهم حقوق بشری است. در بسیاری از اسناد بینالمللی زنان به تأثیرات مضاعف خشونتها و جنگها بر زنان و کودکان سخن رفته است. این بدان معناست که گرچه همه انسانها از جنگها و مناقشات مسلحانه متضرر میشوند لیکن زنان به دلایل مختلف دچار صدمات بیشتری می شوند بدین معنی که علاوه بر لطماتی که به خود آنان وارد میآید، حامیانشان را از دست داده و مسئولیت فرزندان نیز بر عهده آنان قرار می گیرد لذا پس از جنگ و کشته شدن مردان ، زنان، یکه و تنها عهدهدار مسئولیتهای فراوانتری میشوند و بدلیل حساسیت های روحی دچار آزارهای عاطفی بیشتری شده و آثار مخرب زیست محیطی جنگها سلامت آنان و کودکانشان را به خطر میاندازد و این در حالی است که مسئولیت سلامت روانی و جسمانی فرزندان هم به طور جدی متوجه آنهاست. فقر و کاستیهای پس از جنگ نیز زنان بازمانده را با دهها مشکل مواجه میسازد. گفتنی است که امروزه عناوین جدیدی در ارتباط با زنان و جنگها پیدا شده است که تاریخ بشریت سابقهای از آنها را بخاطر ندارد. امروز تجاوز به عنف سازمان یافته به زنان یک استراتژی نظامی محسوب می شود.


عنوان : زنان در حادثه کربلا
خلاصه : زنانی که در کربلا حضور داشتند: زنانی که از خیام حسینی به طرف دشمن بیرون آمدند و جنگیدند پیرامون زنان در حادثه کربلا در دو محور سخن میتوان گفت: یکی آن که آنان چند نفر و چه کسانی بودند، دیگر آن که چه نقشی داشتند. زنانی که در کربلا حضور داشتند، برخی از اولاد علی(ع) بودند و برخی جز آنان، چه از بنی هاشم یا دیگران. زینب، ام کلثوم، فاطمه، صفیه، رقیه و ام هانی، از اولاد(ع) بودند، فاطمه و سکینه، دختران سید الشهدا (ع) بودند، رباب، عاتکه، مادر محسن بن حسن، دختر مسلم بن عقیل، فضه نوبیه، کنیز خاص امام حسین(ع) و مادر وهب بن عبد الله نیز از زنان حاضر در کربلا بودند (1)


عنوان : حضرت زینب (س) از دیدگاه زن امروز
خلاصه : طراحی آیات در مورد زن با رحمت و مغفرت قرین است تا بدین وسیله زن را به هوش آورده و او را وا دارد تا با گوش خود را برای شنیدن کلمات حق آماده سازد . حیات زن مانند همه انسان ها بسته به حیات اسلام و قرآن است و مجموعه طراحی شده از آیات الهی در مورد زن فضای سالم انسانی را برای فعالیت او ایجاد کرده و الگویی متعالی را برای او ترسیم می کند بگونه ای که اگر تمامی مردم قرآن را فراموش کنند زن باید قویترین موانع و مذکر آن باشد . اسلام دینی پویا و بالنده است و از ابتدای ظهور مستضغفین را مورد توجه خود قرار داده و در جهت ایجاد تحولی در وضعیت آنان اقدام نموده است . در طول تاریخ زن یکی از اقشار مستضعف جوامع بوده است که در اثر ظلم های بی رویه به استصعاف تن داده است .


عنوان : اصلاح نگرش مردم نسبت به جانبازان زن
خلاصه : جهت ایجاد هرگونه اصلاح در نگرشهای اجتماع در این زمینه باید موضوع را در مقوله کلی کم توانی مورد بررسی قرار داد و چنانچه تغییری مدنظر است باید به طور ریشه ای در این مقوله دنبال کرد. تنها کم توانایی فیزیکی دچار عارضه کم توانی نیستند که آنها را به وضعیت و حالت استیگما (Stigma- داغ زده گی و یا وصله ناجور بودن) سوق می دهد بلکه کم توانی تجربه ای است که هر کسی در مقطعی و یا مقاطعی از زندگی خود ممکن است آن را داشته باشد.